بررسی هشت ویژگی اصلی داستان‌های کوچک در هشت هفته

ویژگی پنجم: تکیه بر عنصر گفت‌وگو

یکی از مهم‌ترین عناصر استفاده شده در داستان کوچک، گفتگو است. راجع به علت حضور پر رنگ این مولفه در کتاب ریخت‌شناسی داستان‌های مینی‌مالیستی چنین آمده است:
“در داستان‌های مینی‌مالیستی همه عناصر داستان، در حداقل خود به کار گرفته می‌شود. اما در بین این عناصر، گفتگو بیشترین کاربرد را دارد. چرا که گفتگو به روایت داستان شتاب می‌دهد و در عین حال، ارزش‌های نمایشی موقعیت را حفظ می‌کند.”
تکیه بر عنصر گفتگو در قالب “حکایت” نیز -که با داستان کوچک در بعضی ابعاد شباهت‌هایی دارد- به روشنی دیده می‌شود. به این دو حکایت از گلستان سعدی توجه و نقش کلیدی گفتگو را در آن ملاحظه کنید:

🔰یاد دارم که در ایام طفولیت متعبد بودمی و شب‌خیز و مولع زهد و پرهیز، شبی در خدمت پدر رحمت‌الله علیه نشسته بودم، در همه شب دیده بر هم نبسته و مصحف عزیز در کنار گرفته و طایفه‌ای گرد ما خفته. پدر را گفتم:
-از اینان یکی سر بر نمی‌دارد که دوگانه‌ای بگذارد، چنان خواب غفلت برده‌اند که گویی نخفته‌اند که مرده‌اند.
گفت:
-جان پدر، تو نیز بخفتی به از آن‌که در پوستین خلق افتی.

و یا در این حکایت:

🔰ناخوش‌آوازی به بانگ بلند قرآن همی خواند. صاحبدلی بر او بگذشت. گفت:
-تو را مشاهره چند است؟
گفت:
-هیچ.
گفت:
-پس چرا زحمت خود همی دهی؟
گفت:
-از بهر خدا می‌خوانم.
گفت:
-از بهر خدا مخوان.

به استفاده دقیق عنصر گفتگو در دو نمونه موفق از داستان‌‌های کوچک برتر جهان نیز دقت کنید:

🔰 گروهبان که از خواهر و مادر بچه بازجویی می‌کرد، سروان دست بچه را گرفت و با خود به اتاق دیگر برد. گفت:
-بابات کجاست؟
بچه زیر لب گفت:
-رفته آسمان.
سروان با تعجب پرسید:
-چی؟ مرده؟
بچه گفت:
-نه، هر شب از آسمان پایین می‌آید، با ما شام می‌خورد.
سروان چشم گرداند و درِ کوچکی را در سقف دید.
داستانک “ای پدر ما که در آسمانی” نوشته لئاندرو اوروینا

و یا این داستانک بسیار مشهور ريچارد براتیگان:

🔰وقتی زن، هفت‌تیر خالی را به پلیس می‌داد گفت:
-زندگی کردن تو یه آپارتمان تک‌خوابه در سن‌خوزه، با مردی که داره ویولن زدن یاد می‌گیره، خیلی سخته.

در همه مثال‌های ذکر شده، اگر عنصر گفتگو از ساختار آن‌ها حذف شود، پیکره داستان به کلی فرو می‌ریزد.

شما کدام داستان کوچک را در ذهن دارید که نقش راهبردی و کلیدی گفتگو در آن به خوبی پیداست؟